Ontwikkelingen

Op 15 september 2015 zijn de nieuwe versies van ISO 9001 en ISO 14001 gepubliceerd, als opvolger van ISO 9001:2008 en ISO 14001:2004 norm. Reeds gecertificeerde organisaties hebben vanaf die datum drie jaar de tijd om de nieuwe normeisen te implementeren en over te gaan.

Samen met de andere nieuwe ISO-normen voor management systemen worden de ISO 9001 en 14001 nu afgestemd op de zogenaamde ‘high level structure’ (HLS). Dit is een set algemene eisen die voor verschillende management systemen gaat gelden om deze normen voortaan gemakkelijker te kunnen implementeren.

Wijzigingen
De herzieningen binnen ISO 9001:2015 en ISO 14001:2015 kunnen niet los worden gezien van bredere ontwikkelingen op het gebied van ISO-normen voor management(systemen) in de afgelopen jaren. Organisaties implementeren steeds meer verschillende normen. Daarom is een integratie van normen en managementsystemen een bijzonder aandachtspunt geweest. Mede is de HLS (High Level Structure) geïntroduceerd. Met de HLS wordt de opbouw van alle managementsysteemnormen identiek. De normen bevatten nu dezelfde hoofdstukken, hoewel natuurlijk de normspecifieke eisen wel verschillen in de verschillende managementsysteemnormen. De norm voor milieu heeft tenslotte andere specifieke eisen dan de norm voor Arbo en veiligheid. De hoofdstukindeling wordt als volgt:

1. Onderwerp en toepassingsgebied
2. Normatieve verwijzingen
3. Termen en definities
4. Context van de organisatie
5. Leiderschap
6. Planning
7. Ondersteuning
8. Uitvoering
9. Evaluatie van de prestaties
10. Verbetering

Nieuw zijn vooral “de context van de organisatie” en een grotere nadruk voor “planning”.

De nieuwe HLS heeft als groot voordeel, dat de integratie van verschillende managementsystemen aanzienlijk vereenvoudigd wordt. Er is gekozen voor eenduidige terminologie en eenduidige definities. Er is bijvoorbeeld één definitie voor het woord risico, die geldt voor alle managementsysteemnormen onder de nieuwe HLS. Daarnaast behandelt de HLS heel duidelijk de verbintenis die er moet zijn tussen het managementsysteem en de strategische doelstellingen (beleid) en uitvoerende processen van een organisatie.

De wijzigingen ten opzichte van de huidige versie zijn echter aanzienlijk meer dan alleen een structuurwijziging. Andere belangrijke wijzigingen zijn:

• Nadruk op leiderschap en commitment van de top.
  Verantwoordelijkheid nemen voor toezicht en commitment van het kwaliteits én milieumanagementsysteem.
• Risicogericht denken is de basis voor een managementsysteem.
  De nieuwe versie van de norm vraagt naast de algemene eisen ook om structureel de risico’s te analyseren en deze te implementeren in het kwaliteits- en/of milieumanagementsysteem.
  Binnen de kaders van het milieumanagementsysteem wordt vanaf 2015 “life cycle thinking” expliciet benoemd. Niet alleen het gebruik / verbruik van het product of dienst dient geanalyseerd worden, maar alle aspecten in de gehele levensstroom van het product of dienst.
• Bredere visie op risicomanagement bij marktkansen.
  De behoeften en verwachtingen van betrokkenen (“stakeholders”) worden op systematische wijze in kaart gebracht en gemonitord. Dit geeft mogelijkheden om te verbeteren en betere resultaten te behalen.
  Vanuit het milieu oogpunt wordt verwacht dat organisaties ook beginnen te kijken naar de invloed van de organisatie op de biodiversiteit en het gebruik van duurzame energiebronnen. De focus verschuift van het voorkomen van vervuiling naar de bescherming van het milieu. Externe communicatie en de kwaliteit van milieu-informatie heeft meer nadruk gekregen.
• Focus op verbeteringen.
  Agenderen en planning zijn noodzakelijk om de gestelde doelen te behalen.
  Binnen ISO 14001 ligt meer nadruk op de ontwikkeling van milieuprestaties in plaats van enkel het milieumanagementsysteem.
• Clustering en uitbreiding van technische en kwaliteitseisen met betrekking tot mensen en middelen.
  Meer aandacht voor het onderhouden van kennis (know-how) binnen de organisatie.
• Uitgebreidere aandacht voor de regievoering over processen, producten en diensten die door externe dienstverleners worden geleverd. 
  De nieuwe versie van de norm besteed meer aandacht aan de hedendaagse realiteit waarin organisaties steeds meer opereren in de complexere omgeving van uitbestede processen en toeleveringsketens.
  De ketenbenadering in de ISO 14001 norm is verder verstevigd
• Meer nadruk op het plannen en beheersen van veranderingen.
  Veranderingen dienen binnen de norm beheerst doorgevoerd te worden, waaronder vereiste wijzigingen in processen en noodzakelijke aanpassingen van het managementsysteem.